Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, Türk Ceza Kanunu’nun Millete ve Devlete Karşı Suçlar bölümünün beşinci kısmında yer almaktadır. Türk Ceza Kanunu’nun 309. maddesi ile 316. Maddesi arasında yer almaktadır. Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar bölümünden bir suçun işlenilmesi halinde memuriyete engel bir suç işlenmiş olacaktır. Kişi hakkında anayasal düzene karşı işlenen suçlardan biri hakkında hüküm verilmesi halinde devlet memuru olma hakkını kaybetmiş olacaktır. Söz konusu durum Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilmiştir. Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçların yaptırımı, kanunda belirtildiği üzere çoğunlukla müebbet ya da ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası olarak yaptırım öngörülmüştür. Cezasının sınırının yüksek olması nedeniyle de şikayete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Soruşturması savcılık tarafından resen başlatılacaktır.

Anayasayı İhlal Suçu ve Cezası

Türk Ceza Kanunu’nun 309. maddesinde yer almaktadır. İlgili kanun maddesinde kişinin cebir ve şiddet kullanarak Anayasanın öngörmüş olduğu düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs edenler Anayasayı ihlal suçunu işlemiş olacaktır. Anayasayı ihlal suçu işleyen kişi hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası olarak yaptırım öngörülmüştür. Suçun işlenmesi için cebir ve şiddet kullanılması şartı ve Anayasanın öngörmüş olduğu düzen ve devletin kuruluşuna dayanan esasları zedeleme girişimine teşebbüs olarak şart getirilmiştir. Suç, genel kast ile işlenebilen bir suç olup bilerek ve isteyerek işlenebilmektedir. Taksirle Anayasayı ihlal suçu işlenemeyecektir.

Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı Suçu

Türk Ceza Kanunu’nun 310. maddesinde düzenlenmiştir. Ülkenin siyaset, ekonomi ve refahı adına koruma alınabilmesi için devlet başkanı da korumaya alınmıştır. Cumhurbaşkanı bilindiği üzere Devletin başıdır, ülkeyi temsil etmektedir. Devlet başında olan kişinin hayatına karşı yapılacak olan suikast ya da fiili saldırı girişimine karşı bu hükümle güvence altına alınmaktadır.Cumhurbaşkanlığı sona eren kişi hakkında yapılan saldırı, ilgili hüküm üzerinden değerlendirilmeyecektir. Suçun işlendiği tarihte Cumhurbaşkanı makamında olması gerekmektedir. Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı suçunu işleyen kimse hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası öngörülmüştür. Suç, genel kast ile işlenebilmektedir. Suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir.

Yasama Organı ve Hükümete Karşı Suç

Türk Ceza Kanunu ' nun 311. maddesinde yasama organına karşı suç, 312. maddesinde hükümete karşı suç yer almaktadır. Kişinin cebir ve şiddet kullanarak meclisi ortadan kaldırmaya veya meclis görevlerini kısmen veya tamamen yapmasına engel olmaya teşebbüs edenler yasama organına karşı suç işlemiş olacaktır. Suçun yaptırımı ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır. Suçun konusu, yasama organı, meclistir. Hükümete karşı suç ise cebir ve şiddet kullanarak hükümeti ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen engellemeye teşebbüs eden kişinin işlemiş olduğu suçtur. Suçun yaptırımı müebbet hapis cezasıdır. Suçun konusu, hükümet, siyasi iktidardır. Her iki suçun işlenmesi genel kast ile mümkündür. Taksirle yasama organı ve hükümete karşı suç işlenmiş olmayacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine Karşı Suç

Türk Ceza Kanunu’nun 313. maddesinde düzenlenmiştir. Halkı, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine karşı silahlı isyana tahrik etmesi halinde söz konusu suçu işlemiş olacaktır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine karşı suç işleyen kişi hakkında yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine karşı silahlı isyanı idare eden kişi hakkında ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Kanunda isyana katılan diğer kişiler adına da yaptırım öngörülmüş ve 6 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Suçun nitelikli hali ise devletin savaşta olması nedeniyle suç işlenmesinde kolaylık olması nedeniyle yararlanan kimse adına ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmedilecektir.

Silahlı Örgüt ve Silah Sağlama Suçu

Silahlı örgüt suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 314. maddesinde, silah sağlama suçu ise 315. maddesinde düzenlenmiştir. Hükümete, yasama organına, Anayasayı ihlal suçlarından birini işlemek amacıyla silahlı örgüt kuran ya da yöneten kişi hakkınsa silahlı örgüt suçundan ceza verilecektir. Suçun yaptırımı silahlı örgüt suçu kuran ya da yöneten kişi tarafından aynı olup on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasıdır. Silahlı örgüte üye olan kişi hakkında ise beş yıldan on yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Silah sağlama suçu da silahlı örgütün faaliyetlerinde kullanılması amacıyla örgütlere üretmek, satın almak, ülkeye sokmak suretiyle silah temin edilmesidir. Suçun yaptırımı ise 10 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasıdır.

Suç İçin Anlaşma Suçu

Millete ve devlete karşı işlenen bölümde yer alan suçlardan birinin işlenmesi maksadıyla elverişli araçlarla işlemek üzere iki veya daha fazla kişi tarafından anlaşması halinde suç için anlaşma suçunu işlemiş olacaktır. Suç için anlaşma suçu Türk Ceza Kanunu’nun 316. maddesinde düzenlenmiştir. Suç için anlaşma suçunu işleyen kişi hakkında üç yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Ancak suç için anlaşmada, suç işlenmeden önce ittifaktan çekilinir ise ya da soruşturmaya başlamadan önce çekilme halinde kişi hakkında ceza verilmeyeceği öngörülmüştür.