VERGİ SUÇ VE CEZALARI 

Vergi suç ve cezaları, sosyal bir devletin vergisiz hayal edilemeyeceği göz önüne alındığında ayrı bir önem taşır. Şöyle ki, vergi, kamu hizmetlerinin devamlı şekilde yürütülebilmesi bakımından elzemdir. Aynı şekilde vatandaşlardan alınacak vergilerin yasal altyapısının olması büyük önem taşır. Bu kapsamda ülkemizde 1982 Anayasasının 73/3 maddesinde verginin ancak kanunla konulabileceği, değiştirilebileceği ve kaldırılabileceği ifade edilmiştir.

Bu kapsamda anayasaya ve yasalara uygun olarak ihdas edilmiş vergi yükümlülüklerine uyulmaması halinde vergi suçları ve bunlar için de vergi cezaları öngörülmüştür. Vergi suç ve cezaları 213 sayılı Vergi Usul Kanunuyla düzenlenmiştir. Vergi suçunu oluşturan fiiller bakımından da ceza hukuku kapsamında ifade edilen zarar suçu ve tehlike suçu ayrımına gidilmiştir. Bu çerçevede vergi ziyaı suçu zarar suçuyken usulsüzlük suçları tehlike suçlarıdır. Vergi ziyaı suçunda devlet bir zarara yani maddi kayba uğramışken usulsüzlük suçlarında kanunda belirtilen usule uyulmaması sebebiyle bir zarar tehlikesine dayanılarak usule aykırılık nedeniyle ceza verilir.

Vergi suç ve cezaları, mali nitelikteki ve ceza hukuku kapsamındaki vergi suç ve cezaları olmak üzere iki başlık halinde incelenmelidir. İdari nitelikteki vergi cezaları bizzat idare tarafından verilip infaz edilebilir. Ancak ceza hukuku kapsamındaki vergi suçları ceza hukuku bakımından da suç oluşturduğundan bu tip suçlar için ceza, ceza hukuku kurallarınca yapılacak yargılama sonunda ceza mahkemelerince verilebilir.

Mali Nitelikteki Vergi Suçları Ve Cezaları

Bahsedildiği üzere bazı vergi suçlarının yaptırımı mali niteliktedir. Bunlar;

1.Vergi Ziyaı Suçu Ve Cezası

Vergi ziyaı, vergi mükellefi ya da vergi sorumlusunun vergiyle ilgili yükümlülüklerini zamanında yapmaması ya da eksik yapması sebebiyle verginin geç ya da eksik tahakkuk etmesi anlamına gelir. Kişisel, medeni durum ya da ailevi durumla ilgili bilgilerin yanlış verilmesi suretiyle verginin eksik tahakkuk ettirilmesi ya da iade edilmesine sebep olmak da vergi ziyaı sayılır. Bu kapsamda verginin eksik kısmının sonradan tamamlanması ya da haksız iade edilen meblağın idareye geri verilmesi vergi cezası kesilmesine engel değildir. Vergi Usul Kanununun 344.maddesine göre vergi ziyaı suçunun cezası, kaybına sebep olunan verginin bir katıdır. Vergi ziyaı cezasının yanında elbette asıl vergi borcu da failden tahsil edilecektir.

2.Usulsüzlük Suçu Ve Cezası

Vergi Usul Kanununun 351.maddesine göre usulsüzlük, vergi kanunlarının şekle ve usul kurallarına ilişkin hükümlere aykırı davranılması anlamına gelir.  Usulsüzlük suçu zarar suçu kapsamındadır. Bu suç bakımından bir vergi kaybı söz konusu değildir. Bu halde sadece kanunda belirtilen usule aykırı davranılmıştır. Vergi Usul Kanununda usulsüzlük iki derece ve özel usulsüzlük olarak ayrılmıştır. Bu kapsamda örneğin VUK 351/1’e göre, bu kanun gereği tutulması gereken defterlerin hukuka aykırı şekilde tutulması, vergi ve harca ilişkin beyanname sürelerinin geçirilmesi gibi hususlar birinci derece usulsüzlük olarak tanımlanmıştır.  Hâlbuki hesap ve işlemlere ilişkin bunların doğruluğunu bozmamak kaydıyla bazı belgelerin bulunmaması, defterlerin yasal sürenin bitiminden bir ay sonra tasdik ettirilmesi vb. hususlar ise, ikinci derece usulsüzlük sayılır. Bunlar dışında Vergi Usul Kanununun 353.maddesine göre, serbest meslek defterini günlük tutmayanlara, fatura, serbest meslek makbuzu vermeyen ve almayanlara özel usulsüzlük cezası kesilir.

Usulsüzlük sebebiyle verilecek para cezaları 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ' nun sonundaki cetvelde ifade edilmiştir.

Ceza Hukuku Kapsamında Vergi Suç Ve Cezaları

Daha önce ifade edildiği üzere 213 sayılı Vergi Usul Kanunu bazı vergi suçları bakımından mali yaptırımlar öngörmüşken bazıları içinse hürriyeti bağlayıcı ceza öngörmüştür. Bu suçlar;

1.Kaçakçılık Suçu Ve Cezası

Vergi Usul Kanununun 359.maddesi gereği,  vergi suçları kapsamında kaçakçılık suçunu oluşturan bazı fiiller hapis cezası ile cezalandırılır. Bu kapsamda VUK 359.maddeyi incelemek gerekirse bu fiiller; -Defter ya da kayıtlarda muhasebe hileleri yapmak, hesap yahut işlemleri tahakkuk edecek vergiyi azaltmak maksadıyla başka defter ya da kayıt ortamlarında tutmak ve kaydetmek, -Defter, kayıt ve belgelere zarar vermek, saklamak; içeriği yanıltıcı belge düzenlemek ya da kullanmak,

359.maddeye göre bu iki fiil bir ila üç yıl arasında hapis ile cezalandırılır.

-Defter, kayıt ya da belgeleri yok etmek,  yerlerine başka sayfa koymak, sahte belge düzenlemek ya da kullanmak,

bu fiil için üç ila beş yıl hapis cezası öngörülmüştür.

-Yetkisi olmasına karşın belge basmak ya da bu sahte belgeleri kullanmak, bu fiil için iki ila beş yıl hapis cezası öngörülmüştür.

Bu fiiller Vergi Usul Kanunu ' nun 359.maddesinde ifade edilen kaçakçılık suçunu oluşturur. Yukarıda ifade edildiği üzere her bir fiil için verilecek ceza farklıdır. Hürriyeti bağlayıcı cezaların yanında Vergi Usul Kanununun 344/2 maddesinde kaçakçılık suçu sebebiyle vergi ziyaına neden olunduğundan vergi cezası vergi ziyaı için uygulanacak cezanın üç katı olarak uygulanır.

Tüzel kişiler bakımından ise, şirketin kanuni temsilcileri ancak kusurları varsa hapis cezasına çarptırılabilirler. Bu açıdan kanuni temsilcilerin sorumluluğu kusur sorumluluğudur. Vergi Usul Kanununun 367.maddesinde kaçakçılık suçları bakımından izlenmesi gereken yol ifade edilmiştir. Vergi memurları yapılan incelemeler sırasında kaçakçılık suçunu tespit etmişse derhal cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunur. Savcılık soruşturma açılmasını inceleme sonuna kadar erteler.

2.Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu

Vergi Usul Kanununun 5.maddesine göre, vergi suçları kapsamında vergi memurları, bilirkişiler, vergi davalarına bakan hâkimler vb. kişilerin her ne sebeple olursa olsun vergi mükellefi ya da sorumlularının hesaplarına, mali durumlarına ilişkin vakıf oldukları bilgileri üçüncü kişilere açıklaması kanunen yasaktır ve suç teşkil eder. Bu yasak bu kişiler görevlerinden ayrılsalar dahi devam eder.Vergi mahremiyetini ihlal edenler Türk Ceza Kanununun 239.maddesine göre bir ila üç yıl hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

3.Yükümlülerin Özel İşlerini Yapma Suçu

Vergi Usul Kanununun 6.maddesine göre, vergisel işleri ile görevlendirilmiş devlet memurları ile vergi mahkemeleri, istinaf mahkemeleri ve Danıştay’da görevli memurların kişilerin hesap, yazı vb. özel işlerini yapmaları vergi suçları kapsamındadır ve ücretsiz de olsa yasaktır. Bu yasağa aykırılık Türk Ceza Kanununun 257.maddesi hükümlerince altı ay ila iki yıl arasında hapisle cezalandırılır