ZORUNLU DEPREM SİGORTASI NEDİR ? | Aslanbaş Hukuk Bürosu

Zorunlu Deprem Sigortası’nın Tanımı, Kapsamı ve İşlevi

Türkiye, dünyanın aktif deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya deprem kuşağında yer aldığından Ülkemizin yüz ölçümünün %42’si birinci derece deprem kuşağı üzerindedir. Ülkemiz beş deprem kuşağına göre sınıflandırılmıştır; Kuzey Anadolu ve Güneydoğu Anadolu fay kuşakları boyunca uzanan sahalar ile Ege Bölgesi ve Göller Yöresi birinci deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından yenilenmiş, 18 Mart 2018 tarih ve 30364 sayılı (mükerrer) T.C. Resmî Gazete’de yayımlanmış olup 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye’deki birinci ve ikinci deprem kuşağında bulunan yerleşim yerleri ve nüfus dikkate alındığında deprem önemli bir afet olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde 17 Ağustos 1999 yılında meydana gelen yaklaşık 45 saniye süren Gölcük merkezli depremde, resmi verilere göre 17 bin 480 kişi hayatını kaybederken on binlerce kişi yaralanmıştır. Bu depremin ardından, deprem ile mücadele için alınması gereken önlemler, deprem sırasında yapılması gerekenler konusunda toplumun bilinçlendirilmesi adına birçok çalışma başlatılmıştır. Deprem sonrasında ise zararları en aza indirme amacı ile Zorunlu Deprem Sigortası düzenlenmesine karar verilmiştir. Zorunlu Deprem Sigortası’nın usul ve esasları yürürlükte bulunan 6305 sayılı Doğal Afet Sigortaları Kanunu’nda belirlenmiştir. Bu kanun kapsamında Zorunlu Deprem Sigortası’nın tanımı, kapsamı ve işlevi hakkında akla ilk gelen başlıklar ve açıklamaları şu şekildedir;

Zorunlu Deprem Sigortası Ne Demektir?

Binalarda depremin doğrudan neden olduğu maddi zararlar ile deprem nedeniyle ortaya çıkan yangın, infilak, dev dalga (tsunami) ve yer kayması sonucu oluşan maddi zararları teminat altına alan zorunlu sigortayı ifade eder.

DASK ile Sigorta Şirketleri Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?

Öncelikle DASK (Doğal Afet Sigorta Kurumu), bakanlık nezdinde kurulan ve kamu tüzel kişiliğini haiz bir tüzel kişidir. Sigorta şirketi ise, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’na göre Türkiye’de kurulmuş sigorta şirketi ile yurt dışında kurulmuş sigorta şirketinin Türkiye’deki teşkilatını ifade eder.Zorunlu deprem sigortası kapsamında sigorta şirketleri tarafından sunulacak olan teminatları DASK sağlamaktadır. Yani, sigorta poliçesinin tarafı olan sigorta şirketi, aslında DASK’ın temsilcisi konumundadır. Sigorta ettirenlerle imzalanan sigorta poliçelerinde sigorta şirketleri, DASK nam ve hesabına hareket etmektedirler.

Hangi Gayrimenkuller İçin Deprem Sigortası Zorunludur?

634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler (kat mülkiyetine tabi ana gayrimenkulde, ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olarak kat mülkiyetine tabi olan yapılar), tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binalar içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenlerde deprem sigortası yapılması zorunludur. Bunun haricinde, 9/11/1983 tarihli ve 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu’na tâbi olan veya kamu hizmet binası olarak kullanılan binalar ve bağımsız bölümler, köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yapılan binalar, tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar, projesi bulunmayan ve mühendislik hizmeti görmemiş binalar, taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde tadil edildiği veya zayıflatıldığı tespit edilen binalar, taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde ilgili mevzuata ve projeye aykırı olarak inşa edilen binalar, yetkili kamu kurumları tarafından yıkılmasına karar verilen binalar ile mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binalar ise sigorta kapsamı dışındadır.

Zorunlu Deprem Sigortasının Kapsamı Nedir?

Depremin doğrudan neden olduğu maddi zararlar ile deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, dev dalga (tsunami) veya yer kaymasının sigortalı binalarda neden olacağı hasarlar (temeller, ana duvarlar, bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarlar, bahçe duvarları, istinat duvarları, tavan ve tabanlar, merdivenler, asansörler, sahanlıklar, koridorlar, çatılar, bacalar ve yapının benzer nitelikteki tamamlayıcı kısımlarında meydana gelenler de dahil olmak üzere), sigorta bedeline kadar teminat altına alınmıştır. Enkaz kaldırma masrafları, kar kaybı, iş durması, kira mahrumiyeti, alternatif ikametgah ve işyeri masrafları, mali sorumluluklar ve benzeri dolaylı zararlar, her türlü taşınır mal, eşya ve benzerleri, ölüm dahil olmak üzere tüm bedeni zararlar, manevi tazminat talepleri, deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının dışında kalan hasarlar, belirli bir deprem hadisesine bağlı olmaksızın binanın kendi kusur ve özellikleri nedeniyle zamanla oluşan zararlar deprem sigortası ile teminat altına alınmaz.Yani, meydana gelen deprem sonucu enkaz içerisinde kalan taşınır eşya bedelleri ile ölüm sebebi ile oluşan cismani ve manevi zararlar deprem sigortası kapsamı dışında olup zorunlu deprem sigortası ile sigortalanan binada meydana gelen zararlar da sigorta bedeline kadar teminat altına alınmıştır.

Bir Binanın Zorunlu Deprem Sigortasına Konu Sigorta Bedeli Nasıl Tespit Edilir?

Sigorta bedelinin tespitinde, sigorta edilen meskenin yapı tarzı (Çelik, betonarme, karkas yapılar, yığma kâgir yapılar) için Hazine Müsteşarlığı’nca yayımlanan “Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı”nda belirlenen metrekare bedeli ile aynı meskenin brüt yüzölçümünün (veya yaklaşık yüzölçümünün) çarpılması sonucu bulunan tutar esas alınır. Aynı bina/bağımsız bölüm için birden çok Zorunlu Deprem Sigortası yaptırılamaz. Zorunlu Deprem Sigortası yapılan bağımsız bölüm veya binaların değeri Zorunlu Deprem Sigortası ile belirlenen sigorta bedeli tutarının üzerinde ise, bu tutarın üzerindeki kısım için, Zorunlu Deprem Sigortasının yapılmış olması kaydıyla, sigorta şirketleri tarafından ihtiyari deprem sigortası yapılabilir.

Zorunlu Deprem Sigorta Süresi Ne Kadardır?

Sigortanın süresi bir yıldır. Süresi dolan poliçe sigortalı veya sigorta ettiren tarafından her yıl yenilenir. Sigorta, poliçede başlama ve sona erme tarihleri olarak yazılan günlerde, aksi kararlaştırılmadıkça, Türkiye saati ile öğleyin saat 12.00’de başlar ve öğleyin saat 12.00’de sona erer.

Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigorta Ettirenin ya da Sigortalının Yapması Gerekenler Nelerdir?

Sigorta ettiren ya da sigortalı, sigortaya konu rizikonun gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç on beş işgünü içinde DASK ’a veya Kurum nam ve hesabına sözleşmeyi yapan sigorta şirketine bildirimde bulunmakla yüklümdür. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesinin ardından, sigorta ettiren ya da sigortalı DASK görevlilerinin veya yetkili kıldığı kimselerin, hasara uğrayan binalara makul amaçlarla ve uygun şekillerde girmesine ve zararı azaltmaya yönelik girişimlerde bulunmasına izin vermek durumundadır. Yine sigorta ettiren ya da sigortalı DASK’ın isteği üzerine zarar miktarıyla delilleri saptamaya, rücu hakkının kullanılmasına yararlı ve sigorta ettiren için sağlanması mümkün gerekli bilgi ve belgeleri, gecikmeksizin DASK ‘a vermek, zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi, makul ve uygun bir süre içinde DASK ‘a veya yetkili kıldığı kimselere vermek, sigortalı bina/yer üzerinde Zorunlu Deprem Sigortası dışında, deprem teminatı bulunan başkaca sigorta sözleşmeleri varsa bunları DASK ‘a bildirmekle yükümlüdür.