Dolandırıcılık Nedir?
Suçu işleyen kişinin, mağdur kişiyi kandırması, kandırarak karşıdaki kişiyi hileli hareketlerle zarara uğratması, bunun sonucunda da başta kendisine ya da başkasına olmak suretiyle yarar sağlaması, dolandırıcılık anlamına gelmektedir. Dolandırıcılığın planlı olarak gerçekleştiği ve cezasının daha üst seviyede olduğu türü ise, nitelikli dolandırıcılık olarak adlandırılır. İçerik ve ceza konusunda da aralarında temel farklar bulunur.
Nitelikli Dolandırıcılık Nedir?
Bir dolandırıcılık suçunun nitelikli dolandırıcılık olarak adlandırılabilmesi için; kamu kuruluşlarının ya da dini ve sosyal değerler gibi unsurların alet edilmesi gerekir. Tabi ki nitelikli dolandırıcılık suçunun içerisinde barındırdığı unsurlar bunlarla sınırlı kalmaz. Diğer unsurlar da aşağıdaki gibidir:
- Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına,
- Dini değerlerin ve inancın kötüye kullanılmasıyla,
- Bilgi ve iletişim teknolojilerinin alet edilmesiyle,
- Kişinin zor durumundan faydalanmak suretiyle,
- İletişim ve basın yayın organlarının sağladığı avantajları kullanmak suretiyle ve
- Mesleğe gösterilen ihtimam çerçevesinde kişilerin kandırılması, zarara uğratılması ve bu çerçevede yarar sağlanması, nitelikli dolandırıcılık anlamına gelir.
Nitelikli dolandırıcılık suçu, yukarıdaki unsurlar var ise gerçekleşmektedir. Dolandırıcılık suçunun daha üst hali ve cezası yüksek olan çeşididir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Maddi Unsurları
Bir kişinin, hileli davranışlar ile aldatılması ve zarara uğratılması olarak adlandırılan dolandırıcılık suçunun; dini ve mesleki değerler ile beraber, kamu kuruluşlarının zarara uğratılması çerçevesinde gerçekleştirilmesi, nitelikli dolandırıcılık olarak bilinir. Bu suçun maddi unsurları da aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Eylem
- Sonuç
- Suçlu
- Mağdur
- Konu
- Unsur
Yukarıdaki maddeler, dolandırıcılık suçunun maddi değerleri olarak adlandırılır. Unsur maddesi içerisinde ise, nitelikli dolandırıcılık suçunun, nitelikli olmasını sağlayacak unsurlar yer almaktadır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanunu’nca, her suçun kanunda belirlenen bir alt ve üst limiti bulunmaktadır. Alt ve üst limitler göz önünde bulundurularak, suçu işleyen kişiye hapis ya da adli para cezası verilebilir. Adli para cezası verilmesi durumunda, alt limit 20 TL iken, üst limit 100 TL olarak belirlenmiştir. Peki, nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası ne kadardır?
Basit dolandırıcılık suçunun Türk Ceza Kanunu’na göre cezası, 1 yıl ila 5 yıl arasında hapis ve 5000 güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir. Ancak nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurları devreye girerek, dolandırıcılık suçu işlenmişse, ceza düzeyi değişikliğe uğramaktadır. Bu durumda nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası 2 yıl ila 7 yıl arasında hapistir. Bu ceza miktarı, 24.11.2016 tarihinden önceki suçlar için geçerlidir.
Türk Ceza Kanunu tarafından düzenlenen 158. madde gereğince, nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası 3 yıl ila 10 yıl arasında hapis olarak belirlenmiştir. Buna ek olarak 5000 güne kadar adli para cezası da hükmedilmektedir.
Nitelikli Dolandırıcılık TCK
Dolandırıcılık suçunun nitelikli halleri TCK md.158/1’de düzenlenmiştir. En az iki farklı nitelikli halin mevcut olması halinde TCK md.61/4 uygulama alanı bulur ve temel cezada ilk olarak artırma sonra indirme yapılır. Birden fazla aynı nitelikli halin söz konusu olması halinde ne olacağı hususu tartışmalı olmakla beraber, TCK md.61 gereği, cezanın, alt sınırından uzaklaşarak belirlenmesi mümkündür. Suçun nitelikli unsurları şunlardır:
“Nitelikli dolandırıcılık"
Madde 158- (1) Dolandırıcılık suçunun;
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle, İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
(2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.”
Nitelikli Dolandırıcılık Suçuna Hangi Mahkeme Bakar?
Basit dolandırıcılık suçları için görevli olan mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir. Ancak nitelikli dolandırıcılık suçlarına bu mahkeme bakmaz. Ağır Ceza Mahkemesi, nitelikli dolandırıcılık suçları için görevli mahkemedir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda İndirim Uygulanır Mı?
İşlenen suç için verilen cezada indirime gidildiği çeşitli durumlar bulunur. Nitelikli dolandırıcılık suçu da indirim uygulanabilen suçlar arasında yer alır. Ancak indirimin gerçekleşmesi için, failin aşağıdaki durumları sağlamış olması gerekir:
- Mağdur olan kişinin mağduriyet derecesinin azaltılması,
- Zararın giderilmesi için çaba sarf edilmesi,
- İşlenen suçtan ötürü pişman olunması,
- Mağduriyeti tamamen ortadan kaldırması gibi durumlar söz konusu olursa, hakim tarafından verilen nitelikli dolandırıcılık suçu cezasında indirime gidilebilmektedir.
Yukarıdaki durumların gerçekleşmesi halinde, hakim cezayı 3’te 2 oranına kadar indirebilir. Bu indirim, dava açılmadan önce mağdurun zararının giderilmesi halindedir. Dava açıldıktan sonra mağdurun zararının giderilmesi halinde, ceza yarı yarıya indirilebilir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Şikayeti
Bazı suçlar işlenmiş olsa bile, şikayet olmadıktan sonra faile dava açılmaz. Ancak nitelikli dolandırıcılık suçu bu durum içerisine dahil değildir. Bu nedenle mağdur olan kişi, faili şikayet etsin ya da etmesin, faile dava açılacaktır. Basit dolandırıcılık suçları ise şikayete tabiidir. Şikayet edilmesi durumunda dava açılabilir. Dava açıldıktan sonra mağdur olan kişi şikayetini geri çekerse, faal halde olan soruşturma ya da kovuşturma iptal olacaktır. Bu durum basit dolandırıcılık suçları için geçerlidir. Bu ve diğer tüm konularda destek almak isterseniz, bizimle iletişime geçebilirsiniz.
