Senet; ticari hayat içinde bir ödeme yöntemi olarak kullanılır. Senet karşılığında bir hizmet ya da bir ürün alınır ve bu ürün ya da hizmetin karşılığının, belli zaman aralıklarında ödenmesi taahhüt edilir.Ancak türlü sebeplerle, senetlerin vadesinin geldiğinde ödenmemesi ya da hiç ödenmemesi sorunu, sıklıkla karşılaşılan bir durum olmakla birlikte, insanlar ödeyemedikleri bu senetler konusunda, hangi adımlara atabileceklerini, tam olarak bilmemektedir.Türk Ticaret Kanunu’na göre üç çeşit senet çeşidi vardır: Çekler , Senetler ve Poliçelerdir. İki taraf arasında imzalanarak geçerlilik kazanan senetlerin en önemli özelliklerinden birisi, kuralların dışına çıkmadan hazırlanmalarıdır. Bir senedin vadesinin gelmesi ve vadesinde ödenmemesi durumunda ödenmeyen senet oluşmaktadır.Senetler biri elden diğeri ise banka yoluyla tahsil edilir. Elden tahsil durumunda kişi, senedin vadesi gelince, alacaklıya borcunu öder. Banka yoluyla tahsil ise, belirlenen vade gününden itibaren, 2 iş günü içinde ödenmelidir. Kişi bu iki şekilde de borcunu ödeyemiyorsa, hukuki yollara başvurularak, senetlerin tahsili yoluna gidilmektedir.
Ödenmeyen Senetlerin Tahsili Yolları
Bir senedin ödenmemesi durumunda alacaklı kişi, çeşitli yollarla senetleri tahsil yoluna gidebilir. Senet alacaklısının üç farklı senet tahsili yolu bulunmaktadır.
- İcra takibi başlatmak,
- Banka üzerinden protesto çekmek,
- Alacaklının borçlu tarafa ihtar çekmesi,
İcra takibi başlatmak için İcra Dairesi’ne başvuru yapılması gerekir. Yapılan başvuru sonrasında takip başlatılarak, borçlu kişiye, ödeme emri gönderilerek, ödemenin 10 gün içinde yapılması istenir.Senetten alacaklı kişi, ikinci yol olarak banka üzerinde protesto çekme işlemini gerçekleştirebilir. Bu durumda borçlu kişi, bankanın kara listesine girmiş olur. Eğer ticaretle uğraşıyorsanız, bankanın kara listesine girdiğinizde, birçok işleminiz de zorlu süreçlerden geçmeye başlamaktadır. Bir diğer senet tahsil yolu ise, alacaklı tarafından borçluya ihtar çekilmesi yoludur. Böylece alacaklı iyi niyet göstererek, borçluya ödeme yapması için ek süre vermiş olur. Ancak borçlu bu ek süre içinde de ödemesini yapmıyor ya da yapamıyorsa, icra takibi ve haciz yolu açılmış olur. Ödenmeyen senetlerin tahsili konusunda, hangi seçenek tercih edilirse edilsin, konusunda uzman icra avukatından destek alınmalıdır. Bir mal ya da hizmet karşılığında oluşturulan senedin ödenmemesi durumunda, uygulanabilecek tahsil yollarını öğrenmek yanında, senedin ödenmemesi durumunda kişiye hapis cezasının çıkıp çıkmayacağı konusunda da bilgi sahibi olmak önemlidir.Senet ödenmediği durumlarda, borçlu kişi hakkında, hapis cezası ya da adli para cezası verilmez. Ancak alacaklının senedin tahsili konusunda yaptığı tüm masraflar, senet miktarı ile yine borçlu tarafından ödenmesi zorunludur.Bahsedilmesi gereken bir önemli konu ise; hapis cezası ya da adli para cezası olmasa da borçlu kişi icra durumunda kendi isteğiyle borcunu ödeyeceğini taahhüt eder ama bu borcu yine ödemezse, borçlu hakkında açılan davada, hâkim ceza verme salahiyetine sahiptir.
Ödenmeyen Senetler İcraya Nasıl Verilir?
Senet alacaklısı, ödemelerini alamadığı zaman, icra takibi başlatma hakkına sahiptir. Ödenmeyen senetler icra işleminin başlatılabilmesi için, alacaklı tarafından, senedin aslının İcra Dairesi’ne sunularak başvuruda bulunulması gerekir.İcra Dairesi’nin almış olduğu başvuru üzerine, borçlu kişiye ödeme emri gider. Borçlunun ödeme emrini almasından itibaren, 10 gün ödeme süresi vardır. Bu 10 gün içinde ödeme yapılırsa, icra takibi başlatılmaz.Ödenmemiş senetlerin tahsili konusunda sadece alacaklının değil, borçlunun da haklarının olduğunu belirtmemiz şarttır. Ödeme emrini alan borçlu kişi, tebligatı aldıktan sonra, borca itiraz etme hakkına sahiptir. Borca itiraz etme süresi ise, ödeme emrinin borçluya ulaşmasının ardından 5 gündür. Bu süre içinde borca herhangi bir itiraz yapılmamışsa, verilen 10 günlük süre işlemeye devam eder. Senet icraya verme süresi 3 yıldır. Bu süre içinde alacaklı, çeşitli yollarla alacağını tahsil etmek için, icraya başvurabilir. Ancak bu süre bitiminde yapılan başvurular sadece ilamsız icra takibi olarak yapılmaktadır. Senetlerin icraya verme süresi dışında zamanaşımı süresi de bulunmaktadır. Her senedin zamanaşımı süresi farklıdır. Banka ya da resmî kurumlardan alınan senetlerde zamanaşımı süresi 10 yıl olarak belirlenmişken, protestolu senet gibi diğer senetlerde ise zamanaşımı süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir.
Senedin Ödenmemesi Halinde Nasıl Bir Süreç İşlemektedir?
Senedin ödenmemesi durumunda belli bir süreç işlemektedir. Kambiyo senetleri için, icraya başvurulması durumunda, bazı aşamaların geçilmesi gerekir.
- İcra takibi talebi,
- Ödeme emri gönderilmesi,
- İcra takibinin kesinleşmesi,
- Haciz işlemlerinin başlatılması,
- Satış, ödeme ve paraların paylaştırılması,
Kambiyo senetlerinde, senet alacaklısı, takip talebi yaparak, İcra Dairesi’ne başvurur. Kambiyo senetlerine ait haciz ile genel haciz yolunda ek bir şart bulunur. Bu şart ise, kambiyo senedinin aslının ve borçlu adedi kadar onaylı örneğin, takip talebine eklenmesidir.Senedinin ödenmemesine karşılık, takip başlatmak isteyen senet alacaklısının, icra takip işlemlerinin doğru ve hızlı şekilde yürütülebilmesi için, muhakkak icra avukatından danışmanlık alması gerekir.
İcraya Verilen Senet Ödenmezse Ne Olur?
İcraya verilen senet ödenmediği takdirde, borçlu adına haciz işlemleri başlatılmaktadır. Haciz işlemlerinin başlamasından evvel, ödeme emri ile borçluya belli bir süre tanınırken, aynı zamanda borçlunun icra takibine itiraz hakkı da bulunmaktadır. Verilen süreler içinde ödeme yapılmamış ya da itiraz hakkı kullanılmamışsa, bazı yaptırımlar gerçekleştiriliyor. Buna göre; Maaşın ¼ kadarı haczedilebilir. , Borçlu üzerindeki taşınmazlar haczedilebilir. , Borçlunun evi, arabası, arsası gibi malları haczedilebilir. Şu noktayı da belirtmek gerekirse; haciz yoluyla senedin takibi işlemi, ödenmeyen senetlerin tahsili yolunda, atılacak en son adımdır.
Senet Bankaya Verilirse Ne Olur?
Ödenmeyen senetlerin tahsili konusunda bir başka yol, senetlerin bankaya verilmesidir. Bankaya başvuran alacaklı, senedi iskonto ettirir ve senedin borcunu alır. Senet borçlusu, ödemesini bankaya yapacaktır. Burada dikkat çekmemiz gereken konu ise, vadesi geçen senedin, bankaya verilmeyeceğidir.
