İcra Takibi Nedir?

Borçlunun borcunu ödeyememesi halinde alacaklının alacağını devlet gücü ile tahsil etmeye çalışmasıdır. İcra takibi ilamsız ve ilamlı (mahkeme kararı) olmak üzere 2 şekildedir.

İlamsız İcra Takibi

İlamsız icra takibinde alacaklının elinde mahkeme kararı olmaksızın para borcu, teminat veyahut diğer alacaklar için İcra Dairesinde başlatılan bir takip türüdür. Kiralanan taşınmazların tahliyesi de ilamsız icra takibi yoluyla başlatılabilir. İlamsız icra yoluyla takip başlatılabilmesi için alacaklının elinde herhangi bir belge olmasına gerek yoktur.

Genel (Adi) Haciz Yoluyla Takip : Alacaklının elinde kambiyo senedi veya mahkeme kararı veyahut alacağı rehin ya da ipotekle temin edilmemişse, icra müdürlüğünden alacağını almak için takip başlatabilir. Alacaklı bu icra takibini başlatırken, takip talebine alacağını ispat edecek bir belge eklemek zorunda değildir.

İlamsız İcra Takibine İtiraz Ve Süresi

Alacaklının ilamsız icra yoluyla takip başlatması üzerine, borçluya borcunu ödemesi için ödeme emri tebliğ edilir. Bunun üzerine borçlunun bu ödeme emrine itiraz ederek takibi durdurması mümkündür.  Borçlu kendisine başlatılan takibe itiraz etmek isterse; kendisine ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde takibin yürütüldüğü icra dairesine veyahut masraflarını ödemek suretiyle takibin yürütüldüğü icra dairesine gönderilmek üzere başka bir icra dairesinde, yazılı veya sözlü olarak itirazda bulunabilir. Borçlunun başlatılan ilamsız icra takibine yasal süresi içerisinde itiraz etmesi gerekir. Aksi halde takip kesinleşir ve haciz işlemleri başlatılır. İlamsız icra takibine itiraz 3 şekilde yapılabilir:

1. Borca itiraz
2. İmzaya itiraz
3. Yetkiye itiraz

1.Borca İtiraz

Borçlu borca itiraz ederken hiçbir gerekçe göstermek zorunda değildir. “Borca itiraz ediyorum” dediğiniz anda borca itiraz edilmiş olur. Ancak sebep gösterilmediği takdirde ilerde zararlı çıkabilme ihtimalleri de vardır. Borcun tamamına veyahut bir kısmına itiraz edilebilir. Borca kısmi itiraz edildiği takdirde itiraz edilmeyen kısım için takip devam eder. Eğer borca kısmi olarak itiraz ediliyorsa ne kadarına itiraz edildiği açıkça gösterilmesi gerekir. “Benim borcum bu kadar değildi” tabirleri hatalıdır, borcun şu kadarına itiraz ediyorum denilmelidir. Aksi halde hiç itiraz etmemiş gibi sayılarak ödeme emri kesinleşir.

2.İmzaya İtiraz

Alacaklının başlattığı icra takibi bir senede dayanıyorsa ve borçlu senet altındaki imzanın kendisine ait olmadığını düşünüyorsa imzaya itiraz edebilir. Ancak bu senedin türünün adi senet olması gerekir. Resmi senetlere icra takibinde imzaya itiraz yoluyla itiraz edilemez; ayrıca menfi tespit davası açılması gerekir. İmzaya itiraz ayrıca ve açıkça yapılmalıdır. Yani “senedin altındaki imza bana ait değildir, imza benim tarafımdan atılmadı, senet altındaki imza sahtedir” gibi savunmalarla imzaya itiraz edildiği açıkça yapılmalıdır.

3.Yetkiye İtiraz

Alacaklının ilamsız icra takibini başlatmış olduğu icra dairesinin yetkisiz olduğu düşünülüyorsa yetkiye itiraz edilebilir. Ancak borçlunun yetki itirazında bulunurken muhakkak yetkili icra dairesini göstermek zorundadır ve o gösterilen icra dairesi yetkili olmak zorundadır. Borçlu sadece yetkiye itiraz etmiş ise alacaklı olan kişi icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını ister. İcra mahkemesi yetki itirazını inceler ve kabul etmezse; alacaklının başlatmış olduğu takip devam eder. Ancak borçlu sadece yetkiye itiraz etmiş, imzaya veyahut borca itiraz etmemişse ve borçlunun yetki itirazı reddedilmişse daha sonradan bu hususlara itiraz edilemez. O nedenle eğer kişi borcunun olmadığını da düşünüyorsa bu hususlar yetki itirazıyla birlikte yapılmalıdır. İkinci olasılıkta borçlunun yetki itirazı üzerine, alacaklı olan kişi icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını ister ve icra mahkemesi yetki itirazını kabul ederse takip iptal edilir. Alacaklı bu sefer borçlunun gösterdiği icra dairesinde yeni bir takip başlatabilir. Borçlu bu yeni başlatılan takip üzerine borca, imzaya itiraz edebilir, ancak yeniden yetki itirazında bulunamaz.

Kambiyo Senedlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip

Kambiyo senedlerine dayanan haciz yoluyla takiplerde süreç genel haciz yoluyla takibe göre daha hızlı işlemektedir. Kambiyo senedine özgü haciz yoluyla takiplerde süreler daha kısadır ve özel bir şikayet yolu esastır. Genel haciz yoluyla takiplerdeki gibi icra dairesine itiraz değil; icra mahkemesine şikayet yolu vardır. Eğer kambiyo senedine özgü haciz yoluyla takiplerde icra mahkemesine şikayette bulunmak yerine icra dairesine itirazda bulunulursa süre kaçırılabilir. Alacaklının elinde; alacağının bağlı olduğu bono, poliçe ya da çek olması halinde, alacağı rehinle teminle edilmiş olsa bile kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip başlatabilir. İcra müdürü senedin kambiyo senedi olduğunu görürse ve vadesi gelmişse, bunun üzerine borçluya ödeme emri gönderilir.

● Borçlu, senedin vadesinin gelmediğini veyahut senedin kambiyo senedi vasfına haiz olmadığı sebebiyle bu yolla takip başlatamayacağını ileri sürmek istiyorsa; ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde takibin yürütüldüğü icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine şikayette bulunabilir. Veyahut masraflarını vermek suretiyle o icra mahkemesine gönderilmesi için başka bir icra mahkemesine şikayetini yapabilir. İcra mahkemesi gerekli incelemeler üzerine şikayeti haklı bulursa takibi iptal eder.

● Borçlu kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz etmek isterse; ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde takibin yürütüldüğü icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine sadece dilekçe ile itirazda bulunabilir. Borçlu yetkiye, borca, imzaya itiraz edebilir.

● Takip başlatılan icra dairesinin “yetkisine” itiraz edilecekse yetkili icra dairesi muhakkak belirtilmelidir ve gösterilen icra dairesi yetkili olmalıdır. Yetki itirazında mahkemeye taraflar gelmese dahi inceleme yapılır ve karar verilir. Borçlu yetki itirazıyla birlikte borca ve imzaya itiraz etmişse önce yetki itirazı incelenir. İcra mahkemesi, takip başlatılan icra dairesinin yetkili olmadığını görürse itirazın esası hakkında karar verilene kadar itirazın geçici olarak durdurulmasına karar verir. Yetki itirazı, icra mahkemesi tarafından reddedilmişse ve daha önce icra takibinin geçici olarak durdurulmasına karar verilmişse; alacaklının talebi üzerine borçluyu asgari yüzde yirmi inkar tazminatına mahkum eder.

● Kambiyo senedine özgü haciz yoluyla takipte borçlu “imzaya” da itiraz edebilir. İmzaya itiraz ayrıca ve açıkça yapılmalıdır. “İmza bana ait değildir, imza tarafımdan atılmadı” şeklinde açıkça belirtilmelidir. İmzaya itiraz yapılmazsa senet altındaki imza kabul edilmiş sayılır. İmza itirazında haksız yere bulunulursa mahkeme borçluyu, alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum eder.

● Kendisine karşı kambiyo senedine özgü haciz yoluyla takip başlatılan borçlu “borcu olmadığını, ödediğini, zamanaşımına uğradığını veyahut borcunu ödemesi için alacaklının kendisine süre verdiğini” borca itiraz sebebi olarak ileri sürebilir. Borçlu itiraz dilekçesinde hiç sebep bildirmezse veyahut eksik bildirirse; icra mahkemesinde sadece senet metninden anlaşılan hususları itiraz olarak ileri sürebilir. Senet metni dışındaki hususlar ve itiraz dilekçesinde yer almayan sebeplerle sonradan itiraz edilemez.

Kambiyo senedine özgü haciz yoluyla takiplerde ödeme emrine itiraz edilmesiyle sadece satış durur, icra takip işlemleri devam eder. İcra takip işlemlerinin devam etmemesi için mahkemeden takibin geçici olarak durdurulmasına karar verilmesi istenebilir. Borçlu borcunu 10 gün içerisinde, belirtilmiş olan icra dairesinin banka hesabına borcu ödeyebilir. Eğer borçlunun ödeme emrine yapmış olduğu itiraz reddedilirse de 3 gün içerisinde mal beyanında bulunmalıdır.

Borçlu Ödeme Emrine Süresinde İtiraz Edememişse Ne Yapabilir? (Gecikmiş İtiraz)

Borçlu ödeme emrine kusuru olmaksızın süresi içerisinde itiraz edememişse; engelin kalktığı günden itibaren 3 gün içerisinde “icra mahkemesine” başvuru yapılabilir. Borçlu neden süresi içerisinde itiraz edemediğine dair delillerini de göstermek zorundadır. Örneğin kendisine bir vekil atayamayacak kadar ağır hasta veyahut yurtdışında olması gibi elinde olmayan sebeplerle itiraz edilememiş olabilir. Gecikmiş itirazda bulunulurken mazereti gösteren delillerle birlikte ödeme emrine itiraz sebepleri de yapılmalıdır. Gecikmiş itirazın icra mahkemesine yapılması üzerine takip kendiliğinden durmaz. İcra mahkemesi gecikmiş itiraz sebeplerini inceler ve haklı bulursa icra takibi durur. Gecikmiş itirazın kabul edilmesiyle birlikte kararın tefhim veya tebliğinden itibaren alacaklı 7 gün içerisinde itirazın iptali davası veyahut itirazın kaldırılması davası açmazsa ve daha önce borçlunun mallarına haciz koyulmuş ise haczin kalkması söz konusu olur.

Borçlu Ödeme Emrine İtiraz Ederken Bulunduğu İtiraz Sebepleriyle Bağlı Mıdır?

Ödeme emrine itiraz etmek isteyen borçlu hiçbir gerekçe göstermeden borca itiraz edebilir. Bu halde de hiçbir karara gerek olmaksızın takip kendiliğinden durur. Eğer borçlu itiraz dilekçesinde belirli sebepleri göstererek itiraz etmiş ise daha sonraki süreçte bu sebeplerle bağlı olacaktır. O nedenle borca ne suretle itiraz edildiğine dikkat edilmelidir. Çünkü itiraz edilmesiyle birlikte alacaklı itirazın iptali davası veyahut itirazın kaldırılması davası açacaktır.

1. Alacaklı itirazın kaldırılması davası açarsa; borçlu ödeme emrine itiraz ederken, itiraz dilekçesinde sunduğu sebeplerle bağlı olacaktır, dava sırasında yeni sebepler ileri sürülemez. Ancak borç bir senede dayanıyorsa; dava sırasında senet metninden anlaşılan hususları da ileri sürülebilir. Örneğin zamanaşımı, senedin vadesinin gelmediği gibi.
2. Alacaklı itirazın iptali davası açarsa; borçlu ödeme emrine itiraz ederken hiçbir gerekçe göstermemiş olsa dahi dava sırasında yeni sebepler gösterilebilir veyahut sebep gösterilerek itiraz edilmişse yeni sebepler eklenebilir.