HAKARET SUÇU VE CEZASI

Hakaret suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Kişilere Karşı İşlenen Suçlar kısmında ve Şerefe karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi ile 131. maddesi arasında yer almaktadır. Şerefe karşı suçlar ile kişilerin değeri olan şerefi, saygınlığı ve onuru korunmak istenmektedir. 

Hakaret Suçunun Tanımı;

TCK 125. maddesinde yer alan hakaret suçu, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “sövmek” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan bu bakımdan seçimlik hareketli bir suç tipidir.

Hakaret Suçunda Şikayet;

Temel şekli takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder. Şikayet hakkı, en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3) şikayete tabi değildir. Bu nedenle hakaret suçunun bu şekli için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçun işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açar.

Hakaret Suçunda Uzlaştırma;

Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu hariç, tüm hakaret suçları (TCK md.125/1-2-3), taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektirir. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.Hemen belirtelim ki, kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında değildir.

Gıyapta Hakaret;

Gıyapta hakaretin gerçekleşmesi için ise suçun en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekmektedir. İhtilatı gıyapta hakaret suçunun maddi unsurları arasında saymak yerinde olacaktır. Buradaki ihtilat kelimesinin sözlükteki karşılığı “karışıp görüşme, karışma, bir araya gelme, katılma, başkalarıyla ilişkide bulunmadır. Bu durumda, hakaret suçu açısından ihtilat “başkalarıyla görüşme, konuşma, iletişime geçme” olarak tanımlanabilir.

Hangi Sözlerim Hakaret Suçundan Cezalandırılmama Sebep Olur?

Suçun vücut bulması için kişinin onur, şeref veya saygınlığını rencide edecek somut bir fiil veya olgu isnat edilmeli veya sövme yoluyla kişinin onur, şeref veya saygınlığına saldırılmalıdır. Görüldüğü üzere, hakaret suçunda önemli olan kişiyi rencide eden, toplum içinde değersizleştiren fiillerin cezalandırılmasıdır.

Beddua Etmek Hakaret Suçu Sayılır mı?

Yargıtay Ceza Genel Kurulu; .. bu kapsamda, sadece “Allah belanı versin” cümlesi ile ortaya konulan bir beddua ifadesi, rahatsız edici olmakla birlikte onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil isnadı veya sövme olmaması nedeniyle TCK’nun 125. maddesi anlamında suç olarak kabul edilemeyecektir.Yargıtay’a göre “ Allah belanı versin” , “ aldığınız para kefen parası olsun, haram yiyorsunuz” gibi beddua niteliğinde sözler, hakaret suçunu oluşturmamaktadır.

Kaba ve Nezaketsiz Sözler Söylenmesi Halinde Hakaret Suçu Oluşur mu?

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2018/462 E. ve 2020/143 K. Numaralı kararında; muhataba yönelik değer yargısından ibaret olan sözlerin kaba söz kapsamında kaldığından ve hakaret suçunu oluşturmadığından bahsedilmektedir. Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Bu şekilde kişilere yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövme fiilini oluşturması gerekmektedir.

Hakaret Suçunda Haksız Tahrikten Faydalanabilir miyim? (TCK. M.129)

Hakaret Suçunda özel olarak haksız tahrik uygulaması düzenlenmektedir. TCK md. 129/1’e göre, hakaret suçunun bir haksız fiile tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmeyebilir veya cezası 1/3’üne indirilebilir.TCK md. 129/2’ye göre, hakaret suçunun yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmez.

Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

Basit Hakaret Suçu Cezası

Suçun basit şeklinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir (TCK m.125/1). Suçun basit şeklinde hakim ya hapis cezası ya da adli para cezası verecektir.

Nitelikli Hakaret Suçu Cezası

Hakaret suçunun;

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

Alenen Hakaret Suçu Cezası

TCK’nın 125/4. maddesinde ağırlaştırıcı neden olarak öngörülen aleniyetin söz konusu olması halinde, hakaret suçu nedeniyle öngörülen ceza 1/6 oranında ayrıca arttırılacaktır.

Karşılıklı Hakaret Suçu ve Cezası

TCK md. 129/3’e göre; karşılıklı hakaret suçunun işlenmesi halinde hakim, taraflardan birine veya her iki tarafa ceza vermeyebilir veya cezayı 1/3’üne kadar indirebilir.

Hakaret Davasında Şikayetçinin Şikayetinden Vazgeçmesi

Şikayet hakkına sahip olan kişi, hüküm kesinleşinceye kadar bu hakkından her zaman vazgeçebilme imkanına sahiptir. Şikayetten vazgeçen şikayetçi, bu vazgeçmeden vazgeçemeyecek ve şikayet hakkını kaybedecektir. Şikâyetten vazgeçmenin geçerli olabilmesi için, vazgeçmenin sanık tarafından kabul edilmesi gerekir. Kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçmenin sanık tarafından kabul edilmesi halinde dava düşecektir. Sanığın yargılama sonucunda beraat etmek istemesi halinde, şikayetten vazgeçmeyi kabul etmemesi de mümkündür. Fakat takibi şikayete bağlı olmayan suçlar kamu davası niteliği taşıdığı için şikayetten vazgeçmenin sonucu olmayacaktır. Mağdur şikayetten vazgeçtiğini beyan etse bile yargılamayı yapan makam davaya devam edip sonuç kararını açıklamak zorundadır. Yani takibi şikayete bağlı olmayan, Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen ve Cumhurbaşkanına hakaret suçlarında davacı (kamu görevlisi veya Cumhurbaşkanı) şikayetinden vazgeçse bile kamu davası devam edecektir.

Hakaret Suçunun Mağduru Olmam Halinde Maddi- Manevi Tazminat Davası Açabilir miyim?

Haksız fiilden doğan maddi – manevi tazminat davası açma süresi, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıldır. Eğer bu fiille ilgili cezai tahkikat başlatılmış ise süre, tahkikatın sonundan itibaren işlemeye başlar. Ancak hukuk mahkemelerinde tazminat davası açmak için soruşturmanın sonuçlanmasını bekleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Haksız fiilin gerçekleştiği yer veya mağdurun yerleşim yerinin bulunduğu Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli mahkeme olacaktır.